درجه بندی سرطان سینه

به طور کلی درجه بندی کلی سرطان سینه از مقایسه سلول های سرطانی با سلول های طبیعی است. برای آگاهی از درجه سرطان پستان، معمولا همکاری بین یک جراح سرطان سینه آنکولویست و آسیب شناس صورت می گیرد. پس از برداشتن نمونه از سینه‌های بیمار و ارسال آن به پاتولوژی این نمونه بافت از تومور در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. آسیب‌شناس همچنین به ویژگی‌های خاص سلول های سرطانی می‌پردازد و سرطان سینه را از درجه 1 تا 3 تقسیم بندی می‌کند.

چرا سرطان پستان درجه بندی می شود؟

به منظور اطلاع از میزان گسترش سرطان سینه در اندام ها و بافت‌های اطراف و همچنین انتخاب بهترین روش‌های درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان سینه بهتر است ابتدا مشخص شود که سرطان در چه مرحله ای قرار دارد و درجه چند سرطان سینه است.

با مشاهده سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ مشخصات کلی آن ها و سرعت رشد تومور مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تومورهایی که درجه پایین تری دارند بیشتر به سلول های طبیعی شباهت دارند و به آهستگی رشد می کنند. در حالی که تومورهایی با درجه بالا غیرطبیعی هستند و به سرعت گسترش می یابند.

تعریف درجه بندی سرطان سینه

درجه‌بندی سرطان سینه به فرآیندی گفته می‌شود که در آن، ویژگی‌های سلول‌های سرطانی با سلول‌های طبیعی مقایسه می‌شود. این درجه‌بندی به منظور تعیین سرعت رشد و گسترش سلول‌های سرطانی است. سلول‌های با درجه پایین‌تر شباهت بیشتری به سلول‌های طبیعی دارند و رشد آهسته‌تری دارند، در حالی که سلول‌های با درجه بالاتر رفتار غیرطبیعی‌تری داشته و سریع‌تر گسترش می‌یابند.

درجه بندی و مرحله بندی تومور

از درجه سرطان برای تعیین مرحله پیشرفت سرطان سینه استفاده خواهد شد ( یعنی تعیین اینکه سرطان سینه در یک فرد تا چه حد پیشرفت کرده است.)

انجام این روش به دکتر سرطان سینه کمک می کند تا تصمیم بگیرد که کدام روش درمانی می تواند بدخیمی را با کمترین میزان آسیب از بین ببرد. به عنوان مثال، سرطان در مراحل اولیه ممکن است نیاز به عمل جراحی یا پرتودرمانی داشته باشد، در حالی که سرطان مرحله پیشرفته ممکن است نیاز به شیمی درمانی داشته باشد.

مراحل سرطان سینه را می توان به دو روش متمایز تقسیم کرد:

مرحله بندی بالینی: مبتنی بر کلیه اطلاعات موجود به دست آمده قبل از عمل است، از جمله نتایج معاینات جسمی و مطالعات تصویربرداری (مانند اشعه ایکس و توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن).

مرحله پاتولوژیک: از همان آزمایشات استفاده می شود، علاوه بر آن شامل ارزیابی بافت تومور و غدد لنفاوی برداشته شده در جراحی توسط آسیب شناس است.

در گزارشی که پاتولوژیست به جراح سینه ارائه می کند، اطلاعاتی هم از نظر درجه بندی سرطان سینه و هم مرحله بندی سرطان سینه درآن درج می شود.

مرحله بندی و درجه بندی سرطان سینه چیست؟

پزشک متخصص جراحی سینه به اطلاعات خاصی در مورد سرطان نیاز دارد تا در مورد بهترین روش درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان سینه توصیه کند که شامل موارد زیر است:

• مرحله بندی سرطان سینه
• درجه بندی سرطان سینه

مرحله‌بندی سرطان سینه فرآیندی است که برای تعیین میزان گسترش سرطان در بدن استفاده می‌شود. این مرحله‌بندی بر اساس اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی و اینکه آیا سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است یا نه، صورت می‌گیرد. به طور معمول، سیستم‌های مختلفی برای توصیف مرحله‌بندی سرطان وجود دارد.

در مرحله بندی سرطان اندازه تومور را توصیف می کند و اینکه آیا از جایی که شروع شده است گسترش یافته یا خیر. سیستم های مختلفی برای توصیف مرحله بندی سرطان وجود دارد. متداول ترین آن ها سیستم مرحله بندی TNM و سیستم مرحله بندی شماره است.

سیستم مرحله بندی TNM

سیستم مرحله بندی TNM مرحله کامل سرطان را نشان می دهد:

T اندازه تومور را توصیف می کند.

N توضیح می دهد که آیا سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده و کدام گره ها درگیر هستند. به عنوان مثال، N0 به معنای عدم وجود غدد لنفاوی است N1 یعنی سلول های سرطانی در 1 تا 3 غدد لنفاوی وجود دارد.

M توضیح می دهد که آیا سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است یا خیر. به عنوان مثال، M0 بدان معنی است که سرطان در سایر نقاط بدن گسترش نیافته است (متاستاز شده).

گاهی اوقات ممکن است مرحله نهایی TNM تا بعد از عمل برای از بین بردن سرطان قطعی نباشد.

مرحله بندی پیشرفت سرطان سینه

سرطان پستان همچنین می تواند به چهار مرحله تقسیم شود:

مرحله 1 سرطان سینه: سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان 2 سانتی متر یا کوچک تر باشد و تعداد کمی از سلول های سرطانی یافت شود. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمی شود، اما این سلول های سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته اند.

سرطان سینه مرحله 2 : سرطان پستان زمانی است که اندازه تومور سرطان زیر 5 سانتی متر می باشد. ممکن است در غدد لنفاوی زیر بازو گسترش نیافته باشد. بعضی اوقات سرطان در پستان یافت نمی شود. ممکن است سرطان داخل پستان یافت نشود ولی چند غده لنفاوی ۱-۳ عدد درگیر باشد.

سرطان پستان مرحله 3 : بعضا سرطان پستان به صورت موضعی یا محلی بپیشرفت می کند. سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل و گاهی اوقات به سایر غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش می یابد. ممکن است در پوست پستان یا عضله سینه گسترش یابد. ممکن است پوست قرمز و متورم باشد. گاهی اوقات سرطان در پستان یافت نمی شود یا اندازه آن کوچک است اما به 4 تا 9 غدد لنفاوی در زیر بغل گسترش یافته است.

سرطان پستان مرحله چهارم: سرطان پستان ثانویه یا متاستاتیک نامیده می شود. این در شرایطی است که سرطان به سایر قسمت های بدن مانند استخوان ها، کبد یا ریه ها گسترش یافته است.

درجه بندی سرطان سینه بر اساس ویژگی تومور

رایج ترین سیستم درجه بندی سرطان پستان که در بافت های اطراف گسترش یافته است بر اساس 2 ویژگی سلول در تومور می باشد که آن ها را از سلول های سالم متفاوت می کند:

پلومورفیسم هسته ای: چگونگی تفاوت هسته هر سلول سرطانی از سلول های طبیعی را توصیف می کند.

شمارش میتوتیک: تعداد سلول های توموری است که به طور فعال تقسیم می شوند.

پاتولوژیست به هر ویژگی نمره ای از 1 تا 3 برای تعیین درجه سرطان پستان می دهد.

درجه بندی سرطان سینه بر اساس پیشرفت

درجه بندی سرطان سینه اطلاعاتی از قبیل چگونگی سرعت رشد توده می دهد. درجه بندی سرطان سینه بر اساس مشاهده سلول های سرطانی در زیر میکروسکوپ در مقایسه با سلول های طبیعی است.

درجه 1 (سرطان درجه پایین)

سلول های سرطانی شبیه سلول های طبیعی هستند (آن ها به خوبی تمایز می یابند). آن ها معمولاً به آرامی رشد می کنند. این سلول های سرطانی کمتر احتمال دارد گسترش پیدا کنند.

درجه 2 (سرطان متوسط ​​یا متوسط)

سلول های سرطانی غیر طبیعی به نظر می رسند و کمی سریع تر از سلول های درجه یک رشد می کنند.

درجه 3 (سرطان درجه بالا)

سلول های سرطانی از نظر سلول های طبیعی بسیار متفاوت هستند (تفاوت چندانی با هم ندارند). آن ها ممکن است سریع تر از سلول های درجه 1 یا 2 رشد کنند.

زیر گروه های سرطان پستان (Breast cancer subtype)

سرطان پستان بر اساس یک سری گیرنده هایی که در سطح سلول های سرطانی هستند یک طبقه بندی دارند که بر اساس این طبقه بندی درمان بیمار متفاوت خواهد بود:

دسته اول یک سری گیرنده های استروژن و پروژسترون در سطح سلول ها داریم. این سلول های سرطانی، سرطان وابسته به هورمون می شوند بنابراین بیماری که این گیرنده ها را دارد می بایست پس از درمان جراحی در صورت نیاز شیمی درمانی شود و پس از درمان داروی هورمونی هم مصرف کند.

دسته دوم سرطان هایی هستند که علاوه بر گیرنده های هورمونی مثبت یک ساختار دیگری در روی سلول هایشان وجود دارد که این بیماران نیاز پیدا می کنند که علاوه بر شیمی درمانی، هورمون درمانی و ایمونوتراپی نیز شوند. یعنی یک داروی آنتی تارگت را دریافت کنند.

دسته سوم بیمارانی هستند که گیرنده های هورمونی آن ها منفی است بنابراین نیاز به هورمون درمانی ندارند اما به دلیل اینکه گیرنده سوم در آنها مثبت است نیاز به شیمی درمانی و ایمونوتراپی را دارد یعنی آنتی تارگت را به علاوه شیمی درمانی باید دریافت کنند.

گروه چهارم سرطانی است که هم گیرنده هورمونی منفی است و هم گیرنده آنتی بادی. پس این گروه از بیماران فقط باید شیمی درمانی شوند. نه هورمون به آن ها داده می شود نه ایمونوتراپی برای آنها انجام می شود.

به غیر از این سه گیرنده یک گیرنده دیگری بر روی سلول های سرطانی برای بیماران اندازه گیری می شود به نام KI67. این KI67 یک نشانگری برای میزان پرولیفراسیون یا رشد سلولی می باشد که برای پزشک معالج بسیار اهمیت دارد. به طور مثال اگر خانمی دارای سرطان پستان وابسته به هورمون باشد(گروه اول)، و در فاز یک تشخیص داده شود که تومور زیر 2 سانتی متر است و سلول سرطانی به زیر بغل نرسیده باشد، اگر این فاکتور رشد (KI67) کم باشد، به این بیمار شیمی درمانی انجام نمی شود و تنها قرص هورمونی و رادیوتراپی انجام می شود. بنابراین اندازه گیری این گیرنده ای که میزان رشد سلولی و پرولیفراسیون سلول های سرطانی را نشان می دهد در درمان بیمار و اتفاقات آینده وی بسیار تاثیرگذار است و در تصمیم گیری درمان بیمار بسیار کمک کننده خواهد بود.

سیستم امتیازدهی ناتینگهام

برای دقت بیشتر در تعیین درجه سرطان، از روشی استاندارد به نام سیستم امتیازدهی ناتینگهام استفاده می‌شود. در این سیستم، پاتولوژیست سه ویژگی بافت تومور را بررسی و به هر کدام از ۱ تا ۳ امتیاز می‌دهد:

1. تشکیل ساختارهای لوله‌ای (Tubule Formation): هر چه میزان این ساختارها بیشتر باشد، امتیاز کمتر (یعنی تومور خوش‌خیم‌تر) می‌گیرد.
2. ظاهر هسته سلولی (Nuclear Grade): هسته‌های طبیعی امتیاز پایین‌تری دارند؛ هسته‌های بزرگ و نامنظم امتیاز بیشتری دارند.
3. تعداد تقسیم سلولی (Mitosis Count): هرچه میزان تقسیم سلولی بیشتر باشد، تومور تهاجمی‌تر است و امتیاز بالاتری دریافت می‌کند.

پس از امتیازدهی، مجموع نمرات برای تعیین درجه نهایی سرطان استفاده می‌شود:

• امتیاز ۳ تا ۵: سرطان سینه درجه ۱ (کم‌خطر)
• امتیاز ۶ تا ۷: سرطان سینه درجه ۲ (خطر متوسط)
• امتیاز ۸ تا ۹: سرطان سینه درجه ۳ (پرخطر)

تفاوت بین مرحله بندی و درجه بندی سرطان سینه

با ذکر موارد فوق ممکن است تفاوت درجه بندی و مرحله بندی سرطان پستان کمی برای شما نا مفهوم باشد.  

در تشخیص و درمان سرطان سینه، شناخت دقیق «درجه» تومور نقش مهمی دارد. درجه یا Grade با مرحله یا Stage متفاوت است. در حالی که مرحله، میزان گسترش سرطان در بدن را نشان می‌دهد، درجه نشان‌دهنده‌ی شدت غیرطبیعی بودن سلول‌های سرطانی و سرعت احتمالی رشد و تکثیر آن‌هاست.

در حالی که درجه‌بندی به میزان شباهت سلول‌های سرطانی به سلول‌های طبیعی تمرکز دارد، مرحله‌بندی نشان می‌دهد که سرطان تا چه حد در بدن گسترش یافته است. این دو فرآیند به پزشکان کمک می‌کنند تا یک برنامه درمانی دقیق و متناسب با شرایط بیمار تعیین کنند. برای مثال، مرحله‌بندی TNM شامل اندازه تومور، میزان درگیری غدد لنفاوی و گسترش به سایر بخش‌های بدن است.

چرا دانستن درجه سرطان اهمیت دارد؟

دانستن درجه سرطان سینه اهمیت زیادی دارد زیرا نشان‌دهنده‌ی میزان تهاجمی بودن تومور و سرعت رشد و گسترش سلول‌های سرطانی است. درجه تومور به پزشکان کمک می‌کند تا رفتار بیولوژیکی سرطان را بهتر درک کرده و پیش‌آگهی بیمار را ارزیابی کنند. تومورهای با درجه پایین معمولاً آهسته‌تر رشد می‌کنند و پاسخ بهتری به درمان‌های محافظه‌کارانه دارند، در حالی که تومورهای با درجه بالا تهاجمی‌ترند و ممکن است نیاز به درمان‌های شدیدتر و پیگیری دقیق‌تری داشته باشند. به همین دلیل، تعیین دقیق درجه سرطان نقش کلیدی در انتخاب نوع و شدت درمان و همچنین پیش‌بینی احتمال عود بیماری دارد.

نقش درجه‌بندی در تعیین نوع درمان چیست؟

درجه سرطان سینه به طور مستقیم بر نوع درمانی که بیمار دریافت می‌کند تأثیر دارد. به عنوان مثال، بیمارانی که تومورهایی با درجه پایین دارند ممکن است به درمان‌های غیرتهاجمی تر مثل جراحی موضعی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشند. در مقابل، تومورهای درجه بالا به دلیل رشد سریع و تهاجمی‌ بودن، ممکن است نیاز به شیمی‌درمانی و درمان‌های ترکیبی بیشتری داشته باشند.

درمان سرطان سینه به مرحله و درجه سرطان بستگی دارد. در مراحل اولیه، جراحی و پرتودرمانی می‌تواند موثر باشد، اما در مراحل پیشرفته‌تر یا در درجات بالاتر، ممکن است شیمی‌درمانی و درمان‌های هدفمند به کار گرفته شوند. همچنین، برخی بیماران بسته به نتایج آزمایش گیرنده‌های هورمونی ممکن است به درمان‌های هورمونی نیاز داشته باشند.

تشخیص دقیق درجه سرطان سینه نیازمند همکاری چندین تخصص پزشکی است. جراح سینه، آسیب‌شناس و انکولوژیست، همه نقش حیاتی در ارزیابی نمونه بافتی تومور و تعیین درجه سرطان دارند. این تیم مشترک اطلاعات جمع‌آوری شده از آزمایشات تصویری، معاینات بالینی و نمونه‌برداری را تحلیل کرده و درجه و مرحله سرطان را تعیین می‌کنند.

سخن آخر

تشخیص به موقع و دقیق درجه و مرحله سرطان سینه می‌تواند تاثیر به سزایی در بهبود نتایج درمانی داشته باشد. این تشخیص نه تنها به پزشک در انتخاب بهترین راه درمان کمک می‌کند، بلکه به بیمار فرصت می‌دهد تا از پیشرفت بیماری و گسترش آن به سایر اندام‌ها جلوگیری کند.