ماستیت یا عفونت پستان

ماستیت پستان چیست و چه علائمی دارد؟ ماستیت پستان یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که ممکن است در زنان به‌ویژه در دوران شیردهی رخ دهد. این عارضه التهابی ناشی از انسداد مجاری شیر یا عفونت میکروبی است و معمولاً با علائمی مانند درد، تورم و قرمزی در ناحیه پستان همراه است. در ادامه به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان این بیماری خواهیم پرداخت.

ماستیت چیست؟

ماستیت، التهاب بافت پستان است که گاهی اوقات با عفونت همراه است. التهاب باعث درد، تورم، گرمی و قرمزی در سینه می شود. همچنین ممکن است باعث بروز تب و لرز شود. ماستیت بیشتر زنان شیرده را تحت تاثیر قرار می دهد (ماستیت دوران شیردهی). اما ورم پستان می تواند در زنان شیرده و در مردان رخ دهد. ورم پستان در دوران شیردهی می تواند باعث احساس ضعف در مادر شود و مراقبت از کودک را دشوار می کند. ادامه شیردهی، حتی در زمان مصرف آنتی بیوتیک برای درمان ورم پستان، برای مادر و کودک بهتر است.

ماستیت در واقع شایع ترین بیماری پستان می باشد که ممکن است گاه به خودی خود و یا طی دوران شیردهی در سینه ها ایجاد شود. اما شایع ترین نوع ماستیتی که معمولا بیماران به دلیل آن به متخصص جراح سینه مراجعه می کنند، ماستیت های دوران شیردهی می باشد. اما ممکن است در زمان های مختلفی نیز بروز کند. علائم بیماری ماستیت می تواند به طور ناگهانی بروز کند یا در طول یک بازه زمانی بر روی پستان ها تاثیر بگذارد.

علت ابتلا به ماستیت های دوران شیردهی

گاهی ممکن است ماستیت ها به دلیل عفونتی که از طریق دهان نوزاد به مادر منتقل می شود، ایجاد شوند.

شیری که در سینه گیر کرده است عامل اصلی ورم پستان است. علل دیگر عبارتند از:

مجرای شیر مسدود شده

اگر سینه در هنگام شیردهی به طور کامل خالی نشود، ممکن است یکی از مجاری شیر مسدود شود. انسداد باعث برگشت شیر شده که منجر به عفونت سینه می شود.

ورود باکتری به سینه

باکتری های سطح پوست و دهان کودک می توانند از طریق شکاف در پوست نوک سینه یا از طریق سوراخ مجرای شیر وارد مجاری شیر شوند. همچنین شیر باقیمانده در سینه‌ای که خالی نمی‌شود، زمینه رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کند.

گاهی این بیماری در نتیجه بسته بودن مجاری شیردهی ایجاد می شود. این عارضه زمانی رخ می دهد که شیر تولید شده داخل مجاری سینه به دلیل بسته بودن مجاری شیردهی باقی بماند و راهی برای خروج پیدا نکند. همین عامل موجب می شود تا شیر میکروب ها را به خود بگیرد و عفونت ایجاد کند.

آیا می‌توان در صورت ابتلا به عفونت پستان همچنان به شیردهی ادامه داد؟

از آنجایی که درصد شیوع این بیماری درافرادی که شیرده هستند بسیار بیشتر است، این سوال برای بانوان پیش می‌آید در صورت ابتلا به این اختلال آیا ادامه شیردهی درست است یا خیر. یک منبع معتبر در اینباره این‌چنین می‌نویسد:

عفونت پستان چقدر شایع است؟

عفونت پستان یا ماستیت یکی از مشکلات نسبتاً شایع در میان زنان، به‌ویژه در دوران شیردهی است. برآوردها نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از زنان شیرده در جهان (حدود یک‌سوم) ممکن است در دوره‌ای از شیردهی خود به این مشکل دچار شوند، به‌ویژه در سه ماه اول پس از زایمان که شیردهی تازه آغاز شده و خطر انسداد مجاری شیردهی یا عفونت بالاتر است. همچنین، حتی در میان زنانی که شیرده نیستند، درصدی از افراد ممکن است به التهاب یا عفونت پستان دچار شوند، گرچه شیوع آن در این گروه از زنان کمتر است.

علائم شایع ماستیت

درد در حقیقت اصلی ترین مشکلی است که بیمار را به مطب پزشک می کشاند. علاوه بر درد علائم دیگری مانند تورم، گرما، قرمزی روی پوست سینه، عفونت و تب بالا احساس شود که برای یک خانم می تواند بسیار آزار دهنده باشد.

به طور کلی زمانی پستان این بیماران مورد معاینه و بررسی قرار می گیرد که کل بافت پستان به صورت یکپارچه قرمز شده و درد شدیدی در پستان وجود دارد و همین درد اجازه یک معاینه کامل و خوب را به پزشک نمی دهد. همچنین اگر نوک سینه مادر شیرده معاینه شود مشاهده می شود که بسیاری از مجاری آن بسته است و شاید یک یا دو مجرا باز است و ممکن است در نوک سینه مادر شقاقی ایجاد شده باشد که نشان می دهد این میکروب دهان نوزاد است که می تواند از طریق این شقاق وارد بافت پستان مادر شود و در سینه عفونت ایجاد کند.

• درد و حساسیت در ناحیه پستان: احساس درد و ناراحتی در یک یا هر دو پستان.
• تورم: پستان ممکن است متورم و بزرگ‌تر از حد معمول شود.
• قرمزی و گرمی: پوست پستان ممکن است قرمز و گرم به‌نظر برسد.
• تب: افزایش دمای بدن به بیش از 38 درجه سانتی‌گراد (تب).
• خستگی و علائم شبیه آنفولانزا: احساس خستگی، درد بدن و علائمی مشابه با سرماخوردگی.
• خروج ترشح از نوک پستان: ممکن است ترشحات عیر عادی از نوک پستان به رنگ سبز یا زرد مشاهده شود.

علائم و نشانه های ماستیت می تواند به طور ناگهانی ظاهر شود. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• حساسیت یا گرمی سینه در هنگام لمس
• تورم سینه
• ضخیم شدن بافت سینه یا توده سینه
• درد یا احساس سوزش مداوم در هنگام شیردهی
• قرمزی پوست
• تب 38.3 درجه سانتیگراد یا بیشتر
• فرد به طور کلی احساس بیماری می کند.

عوامل خطر برای ورم پستان

از اصلی ترین عوامل خطرساز برای ورم پستان عبارت است از مواردی که در ادامه به آن می‌پردازیم:

• حمله ورم پستان در دوران شیردهی
• نوک سینه های زخمی یا ترک خورده – اگرچه ورم پستان می تواند بدون ترک پوستی ایجاد شود
• بستن سوتین تنگ یا فشار آوردن به سینه هنگام استفاده از کمربند ایمنی یا حمل کیف سنگین که ممکن است جریان شیر را محدود کند.
• خستگی بیش از حد یا تحت استرس
• تغذیه نامناسب
• استعمال دخانیات

تشخیص ماستیت

پزشک یک معاینه بالینی کامل انجام می دهد و از بیمار در مورد علائم و نشانه های وی سوال می کند. کشت شیر مادر ممکن است به پزشک کمک کند تا بهترین آنتی بیوتیک را برای مادر تجویز کند، به خصوص اگر مادر به عفونت شدید مبتلاست. یک نوع نادر از سرطان سینه – سرطان سینه التهابی – نیز می تواند باعث قرمزی و تورم شود که در ابتدا با ورم پستان اشتباه گرفته می شود. پزشک برای اطمینان بیشتر ممکن است ماموگرافی یا سونوگرافی یا هر دو را توصیه کند. اگر علائم و نشانه‌های بیمار حتی پس از تکمیل دوره آنتی‌بیوتیک باقی بماند، ممکن است نیاز به بیوپسی داشته باشد تا پزشک مطمئن شود که شخص سرطان سینه ندارد.

• معاینه فیزیکی پستان و بررسی علائمی مانند قرمزی، تورم و حساسیت
• ارزیابی علائم عمومی مانند تب یا احساس ضعف
• در صورت عدم شیردهی، انجام ماموگرافی یا سونوگرافی برای رد سایر مشکلات پستان، از جمله سرطان

پیشگیری و درمان ماستیت پستان

درمان ورم پستان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آنتی بیوتیک ها: اگر عفونت دارید، معمولاً یک دوره 10 روزه آنتی بیوتیک لازم است. مصرف تمام داروها برای به حداقل رساندن احتمال عود بسیار مهم است. اگر ورم پستان شما پس از مصرف آنتی بیوتیک برطرف نشد، با پزشک خود پیگیری کنید.

مسکن ها: پزشک شما ممکن است مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز کند. اگر ورم پستان دارید ادامه شیردهی بی خطر است. شیردهی در واقع به رفع عفونت کمک می کند. از شیر گرفتن ناگهانی کودک احتمالاً علائم و نشانه های شما را بدتر می کند. ممکن است پزشک شما را برای کمک و حمایت مداوم به یک مشاور شیردهی ارجاع دهد.

درمان های خانگی برای رهایی از ماستیت سینه

درمان های خانگی برای رهایی از ماستیت سینه نیز می تواند موثر باشد

هریک از موارد زیر می تواند به بهبود شرایط مادر کمک کند:

• از پر کردن طولانی مدت سینه با شیر قبل از شیردهی خودداری کنید
• پس از شیردهی از کمپرس خنک یا کمپرس یخ روی سینه خود استفاده کنید
• یک سوتین نرم بپوشید
• تا حد امکان استراحت کنید و از فعالیت زیاد بپرهیزید.
• برای اینکه رابطه شیردهی خود با نوزاد خود را به بهترین شکل آغاز کنید – و برای جلوگیری از عوارضی مانند ورم پستان با یک پزشک مشورت کنید.
• با رعایت نکات زیر شانس ابتلا به ورم پستان را به حداقل برسانید:
• در دوران شیردهی شیر را از سینه ها کاملاً تخلیه کنید.
• به نوزادتان اجازه دهید قبل از اینکه سینه دیگر را در طول شیردهی بمکد، یک سینه را کاملا خالی کند.
• موقعیتی را که برای شیر دادن استفاده می کنید از یک شیردهی به شیردهی بعدی تغییر دهید.
• اطمینان حاصل کنید که کودک در طول شیردهی به درستی در آغوش شما قرار می گیرد.
• اگر سیگار می کشید، از پزشک خود در مورد ترک سیگار سوال کنید.
• توصیه می شود خانم هایی که به عارضه ماستیت دچار شده اند از کمپرس سرد جهت کاهش علائمی مانند تورم و درد استفاده کنند. باید دقت شود که حتما از کمپرس سرد استفاده شود زیرا کمپرس گرم می تواند التهاب بافت پستان را زیاد کند در نتیجه تورم را افزایش دهد.
• بهتر است مادران زمانی که سینه ها نرم تر هستند تمام شیر داخل سینه خود را خارج کنند سپس به نوزاد بدهند.
• جهت کاهش التهابات و تورم سینه توصیه می شود تا مادران به طور مکرر به نوزاد خود شیر دهند و حتی در صورت داشتن درد این کار را متوقف نکنند. در صورت نیاز استفاده از شیردوش های مخصوص می تواند در جهت تخلیه شیر از پستان بسیار کمک کننده باشد. شیر را خوب تخلیه کند هر چه شیر به طور کامل از سینه ها خارج شود قطعا به سلامت مادر و بهبود ماستیت کمک خواهد کرد.
• مصرف مایعات فراوان می تواند در کاهش علائم آزار دهنده ماستیت و افزایش میزان تولید شیر موثر باشد.
• مصرف داروهای استروئیدی و ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن می تواند در کاهش دردهای ناشی از ماستیت بسیار موثر باشد.
• در صورتی که ماستیت شدید باشد جراح سینه ممکن است قرص های آنتی بیوتیک را جهت رفع عفونت های ایجاد شده در پستان را تجویز کند. مدت و زمان دقیق مصرف آنتی بیوتیک ها حتما باید زیر نظر متخصص پستان باشد و از مصرف خودسرانه هر گونه دارو جهت درمان این بیماری خودداری شود.

*نکته: مصرف داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک های تجویز شده از سوی پزشک برای نوزاد ایمن بود و ضرری برای او ندارد.

تفاوت ماستیت با انسداد مجاری شیر دهی

ماستیت و انسداد مجاری شیردهی دو وضعیت مرتبط اما متفاوت هستند که معمولاً در دوران شیردهی رخ می‌دهند. انسداد مجاری شیر به حالتی گفته می‌شود که جریان شیر در یکی از مجاری پستان کاهش یافته یا متوقف می‌شود، که معمولاً به دلیل التهاب و تورم در اطراف مجرا رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است باعث احساس درد، سفتی یا توده موقتی در پستان شود. اگر این التهاب و انسداد به موقع درمان نشود و شیر به درستی تخلیه نشود، باکتری‌ها ممکن است وارد بافت پستان شوند و منجر به عفونت یا ماستیت شوند. بنابراین، انسداد مجاری می‌تواند مرحله اولیه‌ای باشد که در صورت بی‌توجهی، به ماستیت تبدیل می‌شود.

درمان ماستیت پستان چه مدت طول می کشد؟

درمان ماستیت یا عفونت پستان معمولاً بین ۱۰ تا ۱۴ روز زمان می‌برد تا به طور کامل بهبود یابد، البته اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود. اغلب بیماران در صورت پیروی از مراقبت‌های درست، طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت نخست کاهش قابل‌توجهی در علائم التهاب، تورم و درد تجربه می‌کنند. تشخیص به‌موقع نشانه‌های احتقان و التهاب اهمیت زیادی دارد، چرا که می‌توان سریعاً درمان‌هایی مانند کمپرس سرد و تخلیه لنفاوی را آغاز کرد و از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود.

آیا ممکن است عفونت پستان درمان شده مجدد عود کند؟

بله، امکان عود مجدد عفونت پستان پس از درمان وجود دارد، به‌ویژه اگر عوامل زمینه‌ای برطرف نشده باشند. در زنانی که شیرده هستند، تخلیه ناقص شیر از پستان، ترک‌ خوردگی نوک سینه، یا استفاده نادرست از پمپ شیر می‌تواند زمینه‌ساز برگشت مجدد این بیماری شود. همچنین، در صورت قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک یا رعایت نکردن نکات بهداشتی و مراقبتی، احتمال بازگشت علائم افزایش می‌یابد. برای پیشگیری از عود، پیگیری درمان کامل، مراقبت مناسب از بافت پستان، و در صورت نیاز، آموزش نحوه صحیح شیردهی یا تخلیه شیر از اهمیت بالایی برخوردار است.

عوارض ماستیت

ورم پستان که کامل درمان نمی شود یا به دلیل مسدود شدن مجرای آن است، می تواند باعث ایجاد چرک (آبسه) در سینه شود. آبسه معمولاً نیاز به تخلیه جراحی دارد. برای جلوگیری از این عارضه، به محض بروز علائم ورم پستان به پزشک مراجعه کنید.

اگر بیماری ماستیت در اسرع وقت درمان نشود ممکن است منجر به ایجاد آبسه در پستان ها شود که این آبسه خود در نهایت منجر به تجمع عفونت در ناحیه مورد نظر می شود. در مواردی که ماستیت شدیدتر می شود پزشک درخواست انجام یک اسکن اولتراسوند برای تعیین محل دقیق آبسه ایجاد شده در پستان ها را از بیمار دارد. پس از تعیین دقیق محل آبسه یک جراحی جزئی ممکن است به بیمار پیشنهاد شود که در این جراحی از یک داروی بی حس کننده استفاده می شود. طی برداشتن این توده معمولا یک برش جزئی و کوچک بر روی سینه ایجاد می شود. این برشی که روی سینه مادر ایجاد می شود بسیار کوچک است و در روند شیردهی اختلالی ایجاد نمی کند.

آیا عفونت پستان خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟

عفونت پستان به‌تنهایی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد، اما مسئله مهم اینجاست که برخی از علائم آن می‌توانند با نشانه‌های سرطان التهابی سینه اشتباه گرفته شوند. سرطان التهابی پستان نوعی نادر و تهاجمی از سرطان است که معمولاً بدون وجود توده، با علائمی مانند قرمزی، تورم، گودی پوست یا نمای پوست پرتقالی ظاهر می‌شود. از آن‌جایی که این علائم شباهت زیادی به ماستیت دارند، تشخیص دقیق بسیار مهم است. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه تغییر مشکوک در پستان، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد تا احتمال وجود بیماری‌های جدی‌تر بررسی شود.

ماستیت در زنان غیر شیرده

ماستیت در زنان غیر شیرده یک وضعیت نادر است که در آن پستان دچار التهاب و عفونت می‌شود، اما برخلاف ماستیت شیردهی، در این حالت زن به نوزاد خود شیر نمی‌دهد. این نوع ماستیت معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی یا انسداد مجاری شیر بروز می‌کند. در زنان غیر شیرده، ممکن است دلایل مختلفی باعث بروز این مشکل شوند که عبارتند از:

• عفونت‌های باکتریایی: یکی از علل اصلی ماستیت در زنان غیر شیرده، عفونت‌های باکتریایی هستند که معمولاً از طریق بریدگی‌ها یا آسیب‌های پوستی وارد بافت پستان می‌شوند. باکتری‌ها می‌توانند به مجاری شیر نفوذ کرده و باعث التهاب و عفونت شوند.
• انسداد مجاری شیر: در برخی موارد، انسداد مجاری شیر که به علت عدم تخلیه مناسب شیر از پستان رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به بروز التهاب و ماستیت شود.
• ترومبوفلبیت: التهاب رگ‌های خونی (خصوصاً در رگ‌های پستان) به نام ترومبوفلبیت می‌تواند باعث بروز علائم ماستیت شود.
• عوامل سیستمیک: بیماری‌های خودایمنی، دیابت و برخی بیماری‌های مزمن دیگر می‌توانند خطر ابتلا به ماستیت را افزایش دهند.
• عوامل محیطی: استفاده از لباس‌های تنگ و تحریک‌کننده یا فشار فیزیکی به پستان‌ها می‌تواند موجب بروز این بیماری شود.

علائم ماستیت در زنان غیر شیرده

علائم ماستیت در زنان غیر شیرده مشابه ماستیت شیردهی است و شامل:

• درد و حساسیت در پستان
• تورم و قرمزی پوست
• تب و احساس خستگی
• ترشح از نوک پستان

درمان ماستیت در زنان غیر شیرده معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن عفونت باکتریایی است. در موارد شدیدتر یا زمانی که عفونت به آبسه تبدیل شود، ممکن است نیاز به تخلیه چرک از پستان باشد. همچنین، استراحت و مصرف مسکن‌های ضد التهاب برای کاهش درد و تورم مفید است.

اگر ماستیت درمان نشود یا به‌طور مناسب درمان نشود، می‌تواند عواقب جدی مانند آبسه پستان یا مشکلات مزمن در پستان ایجاد کند. بنابراین تشخیص سریع و درمان به‌موقع بسیار مهم است.

نکته آخر

ماستیت نوعی عفونت است که نیاز به معاینه پزشک و درمان دارویی دارد. در صورت ابتلا به عفونت پستان ادامه شیردهی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا جریان پیدا کردن شیر به کاهش فشار به بافت سینه و درمان هر چه زودتر آن کمک بسیاری می کند. اگر ادامه شیردهی در طی چند روز به بهبود شما کمک نکرد بهتر است به یک متخصص جراحی سینه مراجعه کرده و مشکل خود را با او در میان بگذارید. ​

سوالات متداول