ماستکتومی با جراحی تخلیه پستان یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های درمان سرطان سینه در بانوان است. زمانی که این جراحی برای بانوان تجویز میشود، بسته به نیاز، کل بافت یک پستان با یا بدون پوست پستان تخلیه میشود. به این ترتیب نیاز است مراقبت‌هایی قبل از جراحی رعایت شود. همچنین دلایل تجویز آن را برایتان شرح می‌دهیم.
ماستکتومی چیست؟
ماستکتومی (Mastectomy) به عمل جراحی برداشتن یک یا هر دو پستان به‌طور کامل گفته میشود. این عمل معمولاً برای درمان یا پیشگیری از سرطان پستان انجام میشود. انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد که شامل ماستکتومی کامل (برداشتن کل پستان) و ماستکتومی جزئی (برداشتن بخشی از پستان)و ماستکتومی با حفظ پوست پستان همراه بازسازی فوری است. نوع جراحی بسته به گستردگی سرطان و سایر عوامل پزشکی بیمار انتخاب میشود.
ماستکتومی یک نوع جراحی مهم و رایج در درمان سرطان سینه است که طی آن تمام یا بخش زیادی از بافت سینه برداشته میشود. این روش معمولاً برای بانوانی انجام میشود که به انواع مختلف و در مراحل گوناگون سرطان سینه مبتلا هستند. علاوه بر نقش درمانی، گاهی ماستکتومی برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند نیز به عنوان اقدامی پیشگیرانه توصیه میشود. بسته به شرایط فرد و تشخیص پزشک، ممکن است یک یا هر دو سینه در این جراحی برداشته شوند.
انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد که هرکدام بسته به محل و وسعت سرطان، وضعیت جسمانی بیمار و تصمیمات پزشکی انتخاب میشود. پس از ماستکتومی، امکان بازسازی یا جایگزینی سینه‌ها نیز وجود دارد که این موضوع در جلسات مشاوره با پزشک بررسی میشود. انتخاب انجام این جراحی، یک تصمیم شخصی و گاهی دشوار است که می‌تواند احساسات متفاوتی مانند اضطراب یا نگرانی از تغییر ظاهر بدن را به همراه داشته باشد؛ با این حال، بسیاری افراد این تصمیم را به عنوان گامی مهم برای حذف سرطان و حفظ سلامتی خود در نظر می‌گیرند.
انواع ماستکتومی
ماستکتومی انواع مختلفی دارد. بسته به پیشرفت و میزان گستردگی بیماری، درگیری نوک پستان درگیری پوست پستان وشرایط سلامت فرد و مواردی از این قبیل، بهترین متخصص سرطان سینه انواع مختلف آن را که در ادامه به آن می‌پردازیم، توصیه می‌کند:
ماستکتومی کامل
در این نوع، کل پستان شامل بافت پستان، نوک پستان، هاله پستان و پوست برداشته میشود. اگر سرطان غدد لفاوی را درگیر نکرده باشد، غدد لنفاوی زیر بغل به تعداد بسیار کم برداشته می‌شوند و در صورت درگیری تعداد بسیار بیشتری برداشته میشود
ماستکتومی رادیکال
در طی این جراحی کل پستان به همراه غدد لنفاوی زیر بغل و عضلات دیواره قفسه سینه ( اگر درگیر باشند) گاهی اوقات عضلات زیر پستان برداشته می‌شوند. این نوع جراحی زمانی انجام میشود که سرطان به پوست عضله وغدد لنفاوی گسترش یافته باشد. امروزه این روش کمتر مورد استفاده است. چون بیماران شیمی درمانی قبل از عمل دریافت میکنند مگر آنکه بسته به پیشرفت بیماری، تنها در مواردی که سرطان به این مناطق گسترش یافته باشد، انجام میشود.
ماستکتومی زیر جلدی
در این نوع، تمام بافت پستان برداشته میشود، اما بیشتر پوست پستان حفظ میشود. این روش معمولاً زمانی انجام میشود که بیمار قصد بازسازی پستان را دارد. در برخی موارد ممکن است نوک پستان نیز حفظ شود.. این روش زمانی استفاده میشود که سرطان به این نواحی نرسیده باشد.
ماستکتومی ناقص
در این روش که شایعترین روش جراحی سرطان است فقط بخش درگیر با سرطان از پستان خارج میشود و بقیه پستان با روشهای جراحی زیبایی و فلپ های داخلی بازسازی انکوپلاستی می شود.
ماستکتومی ساده
در این روش اغلب به علت درگیری وسیع سرطان و پخش شدن در بدن و اغلب به علت زخمی شدن و عفونی بودن پستان یک عمل حمایتی است نه درمانی فقط بافت و پوست پستان قطع و برداشته می شود تا بیمار ادامه راه را بدون زخم و عفونت طی کند
هر یک از این روش‌ها بسته به نوع و مرحله سرطان، وضعیت سلامتی بیمار، و اهداف درمانی، انتخاب می‌شوند.
نحوه و مراحل انجام جراحی ماستکتومی
جراحی ماستکتومی یک فرآیند پیچیده است که شامل مراحل مختلفی از آمادگی قبل از عمل تا مراقبت‌های بعد از عمل برای درمان سرطان سینه میشود. در اینجا به مراحل اصلی آن اشاره خواهیم کرد:
مراحل جراحی ماستکتومی
مراحل انجام جراحی بسته به نوع جراحی تخلیه پستان متفاوت است اما به صورت کلی شامل موارد زیر میشود:
- بیهوشی: بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد.
- برش: جراح برشی در ناحیه پستان ایجاد می‌کند. نوع برش بسته به نوع ماستکتومی انتخاب شده متفاوت است.
- برداشتن بافت پستان: بسته به نوع ماستکتومی، بافت پستان، غدد لنفاوی، و یا عضلات زیر پستان برداشته می‌شوند.
- بازسازی پستان (در صورت انجام): اگر بیمار تصمیم به بازسازی پستان داشته باشد، این مرحله ممکن است به صورت همزمان یا در جراحی‌های بعدی انجام شود.
- بستن برش: پس از برداشتن بافت‌ها، برش‌ها بسته می‌شوند و معمولاً یک درن (لوله تخلیه) برای خروج مایعات اضافی قرار داده میشود.
ماستکتومی چگونه موجب درمان سرطان سینه میشود؟
ماستکتومی با برداشتن کامل یا بخش عمده‌ای از بافت سینه، نقش مؤثری در درمان سرطان سینه ایفا می‌کند، زیرا با این کار، سلول‌های سرطانی و بافت‌های اطراف که ممکن است آلوده به سرطان باشند، حذف می‌شوند. این اقدام باعث کاهش چشمگیر احتمال باقی ماندن سلول‌های سرطانی و در نتیجه جلوگیری از عود یا گسترش بیماری میشود. در مراحل اولیه تا مرحله سوم سرطان سینه، ماستکتومی می‌تواند یک گزینه درمانی مؤثر باشد و گاهی به‌تنهایی یا همراه با سایر روش‌ها مانند شیمی‌درمانی، پرتو درمانی یا هورمون‌درمانی انجام میشود. البته در مرحله چهارم یا متاستاتیک، که سرطان به سایر اعضای بدن سرایت کرده است، تنها برداشتن سینه کافی نیست و درمان‌های گسترده‌تری لازم است.
انواع سرطان سینه که معمولاً با ماستکتومی درمان می‌شوند عبارت‌اند از:
- کارسینوم مجرایی تهاجمی (IDC) که شایعترین نوع سرطان سینه که از مجاری شیردهی آغاز میشود و به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابد.
- کارسینوم لوبولار تهاجمی (ILC) که این نوع سرطان از لوبول‌های سینه (غدد تولیدکننده شیر) شروع شده و می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا کند.
- سرطان التهابی سینه: نوعی سرطان تهاجمی و سریع‌پیش‌رونده که باعث التهاب، قرمزی و تورم در سینه میشود و معمولاً نیازمند ماستکتومی است.
- بیماری پاژه سینه: نوعی سرطان نادر که معمولاً نوک سینه و هاله اطراف آن را درگیر می‌کند و اغلب با تومورهای داخل بافت سینه همراه است.
- سرطان سینه سه‌گانه منفی: این نوع سرطان فاقد گیرنده‌های هورمونی است و معمولاً تهاجمی بوده و پاسخ کمتری به درمان‌های دارویی می‌دهد، به همین دلیل در بسیاری موارد، ماستکتومی توصیه میشود
دلایل تجویز ماستکتومی
ماستکتومی برای افرادی که در معرض خطر بالای سرطان پستان قرار دارند یا به سرطان پستان مبتلا هستند، تجویز میشود. این شرایط شامل موارد زیر است:
سرطان پستان مهاجم چند کانونی : برای بیمارانی که سرطان به بخش‌های مختلف پستان یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
تومورهای بزرگ: در صورت وجود تومورهای بزرگ که نمی‌توان با جراحی‌های دیگر نظیر لامپکتومی آن‌ها را اصلاح کرد.
رسوبات منتشر کلسیمی ریز و سرطانی که کل بافت پستان را گرفته باشد.
ریسک بالای ابتلا به سرطان پستان: در بیمارانی که دارای جهش‌های ژنتیکی هستند و احتمال ابتلا به سرطان پستان در آن‌ها بسیار بالاست. می توانند از روشهای ماستکتومی پیشگیرانه و بازسازی همزمان استفاده کنند.
عود مکرر سرطان پستان: اگر سرطان پستان پس از درمان‌های قبلی دوباره عود کند، ممکن است ماستکتومی توصیه شود.
در موارد نادر، در افراد دارای بیماری‌های خوش‌خیم عود کننده یا سایر شرایط خوش‌خیم که باعث مشکلات جدی می‌شوند و به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به ماستکتومی داشته باشند.
افرادی که به دلایل پزشکی نمی‌توانند پرتو درمانی کنند، ممکن است برای جلوگیری از بازگشت سرطان ماستکتومی انجام دهند.
تصمیم برای انجام ماستکتومی معمولاً بر اساس مشاوره‌های دقیق پزشکی، وضعیت بیمار و ترجیحات او انجام میشود.
مراقبت های قبل از انجام ماستکتومی
مراقبت‌های لازم قبل از انجام ماستکتومی شامل موارد مختلفی است که به آماده‌سازی بهتر بیمار کمک می‌کند و روند بهبودی را آسان‌تر می‌کند. این اقدامات به شرح زیر است:
- برنامه‌ریزی درمان با پزشک: لازم است قبل از عمل، نوع ماستکتومی و در صورت تمایل، جراحی ترمیمی مشخص شود. همچنین پزشک درباره روند نقاهت و محدودیت‌های حرکتی بعد از عمل به شما توضیح می‌دهد.
- آماده‌سازی محیط خانه: از آنجایی که مدتی نمی‌توانید دستان خود را بالای سر ببرید یا اجسام سنگین بلند کنید، بهتر است وسایل ضروری را در دسترس قرار دهید و قفسه‌ها را مرتب کنید.
- ترک سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند باید پیش از عمل سیگار را کنار بگذارند، زیرا مصرف دخانیات روند خون‌رسانی و بهبود زخم‌ها را مختل می‌کند و حتی ممکن است مانع از انجام جراحی ترمیمی شود.
- رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای: معمولاً پزشک توصیه می‌کند چند ساعت قبل از جراحی چیزی نخورید یا ننوشید. زمان دقیق ناشتا بودن و موارد مجاز یا ممنوع توسط تیم درمانی به شما اعلام میشود.
- برنامه‌ریزی برای بستری: لازم است برای مدت کوتاهی که در بیمارستان بستری خواهید بود، کسی را برای انجام کارهای خانه یا مراقبت از فرزندان هماهنگ کنید.
- تامین کمک در منزل: بهتر است یکی از اعضای خانواده یا دوستان در چند روز اول پس از ترخیص در کنار شما باشد و در انجام کارهای روزمره یا تهیه غذا کمک کند.
خطرات و عوارض احتمالی ماستکتومی
مانند هر عمل جراحی، ماستکتومی نیز با خطرات و عوارضی همراه است که برخی بلافاصله بعد از جراحی ظاهر می‌شوند و برخی ممکن است در طولانی‌مدت بروز کنند. عوارض شایع به‌صورت زیر است:
- عفونت محل جراحی: اگرچه احتمال آن بسیار کم است (کمتر از ۱ درصد)، اما در صورت بروز نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی یا مراقبت‌های خاص دارد.
- هماتوم: تجمع خون در زیر محل جراحی که می‌تواند موجب تورم یا درد شود و در برخی موارد نیاز به تخلیه دارد.
- سروما: جمع شدن مایع در محل زخم که باعث تورم و حساسیت میشود و گاهی نیاز به تخلیه با سرنگ دارد.
- نکروز فلپ: در برخی موارد جریان خون به نواحی برش خورده مختل میشود که می‌تواند منجر به مرگ بافت و نیاز به پیوند پوست شود.
عوارض دیررس نیز عبارت‌اند از:
- سندرم درد پس از ماستکتومی (PMPS): آسیب به اعصاب اطراف، به‌ویژه در ناحیه زیر بغل، می‌تواند باعث درد، سوزش، گزگز یا بی‌حسی طولانی‌مدت شود که معمولاً با دارو کنترل میشود.
- لنف ادم: اختلال در تخلیه مایع لنفاوی به دلیل آسیب به سیستم لنفاوی، که منجر به ورم و احساس سنگینی در بازو یا سینه میشود و برای کنترل آن از فیزیوتراپی یا ماساژ درمانی استفاده میشود.
مراقبت و دوران نقاهت بعد از جراحی ماستکتومی
بعد از انجام جراحی برای آنکه دوره نقاهت سریع‌تری را سپری کنید، نیاز به رعایت برخی موارد است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
- بستری شدن: بیمار ممکن است در صورت نیازچند روز در بیمارستان بستری بماند، بسته به نوع جراحی و وضعیت عمومی وی تعداد روزی‌های بستری در بیمارستان مشخص میشود.
- مدیریت درد: دارو‌های مسکن برای مدیریت درد و کاهش ناراحتی تجویز می‌شوند.
- مراقبت از زخم: بیمار آموزش‌های لازم برای مراقبت از زخم و درن‌ها را دریافت می‌کند.
- ورزش های مناسب برای دست و بالا قرار دادن دست برای جلوگیری از ورم لنفاوی
- پیگیری‌های بعدی: ویزیت‌های پیگیری با جراح برای بررسی وضعیت بهبودی و مدیریت هرگونه عوارض احتمالی انجام میشود.
بهبودی کامل ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در این مدت، بیمار باید از انجام فعالیت‌های سنگین پرهیز کند. ممکن است بیمار نیاز به حمایت روانشناسی و مشاوره برای مقابله با تغییرات ظاهری و عاطفی پس از ماستکتومی داشته باشد. جراحی ماستکتومی، اگرچه پیچیده است، اما با مراقبت‌های مناسب و پیگیری‌های منظم، به خوبی قابل مدیریت است و می‌تواند به درمان موفقیت‌آمیز سرطان پستان کمک کند.
سخن آخر
ماستکتومی یک روش درمانی حیاتی برای بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان پستان است. با وجود اینکه این جراحی ممکن است با عوارض و مشکلاتی همراه باشد، اما در بسیاری از موارد می‌تواند زندگی بیمار را نجات دهد. تصمیم‌گیری درباره نوع ماستکتومی و انجام آن باید با مشاوره پزشکان متخصص و توجه به وضعیت خاص هر بیمار انجام شود. بازسازی پستان و مراقبت‌های پس از جراحی نیز می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
✅ منبع : https://my.clevelandclinic.org/health/procedures/21221-mastectomy
