عود مجدد سرطان سینه یکی از نگرانی‌های افرادی است که این بیماری را تجربه کرده‌اند. شناخت نشانه‌ها و علائم آن بسیار مهم است تا بتوانید در صورت نیاز برای بررسی‌های بیشتر مجدداً به پزشک مراجعه کنید. درصد عود سرطان سینه متأسفانه غیرقابل چشم‌پوشی نیست. آگاهی از عوامل خطر و پیگیری‌های منظم، نقش مهمی در کاهش احتمال عود سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. هرگونه تغییر غیرعادی در بدن باید به دقت پیگیری شود تا درمان به موقع انجام شود.
منظور از عود مجدد سرطان سینه چیست؟
عود مجدد سرطان سینه به وضعیتی گفته می‌شود که سلول‌های سرطانی پس از پایان دوره درمان و به‌ظاهر بهبودی کامل، دوباره در همان ناحیه یا نواحی دیگر بدن ظاهر می‌شوند. این بازگشت ممکن است چند ماه یا حتی چند سال پس از درمان اولیه رخ دهد. اگرچه روش‌های درمانی مؤثری برای کنترل و مدیریت این نوع سرطان وجود دارد، اما احتمال بازگشت آن همچنان وجود دارد و نیاز به پیگیری منظم و آگاهانه بیمار و درمان سرطان سینه به صورت مجدد دارد.
انواع سرطان سینه عودکننده
عود سرطان سینه می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود و نوع آن بستگی به محل بروز مجدد سلول‌های سرطانی دارد. این بازگشت ممکن است تنها در ناحیه‌ای باشد که قبلاً درگیر بوده، یا به نواحی اطراف و حتی دورتر گسترش یابد. شناسایی نوع عود سرطان سینه برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت زیادی دارد، چرا که هر نوع، شدت و نحوه درمان متفاوتی دارد. در ادامه با انواع عود سرطان سینه آشنا می‌شوید:
- عود موضعی: بازگشت سرطان در همان ناحیه قبلی در سینه یا در محل جراحی و اسکار عمل.
- عود منطقه‌ای: انتشار سرطان به بافت‌های نزدیک، مانند غدد لنفاوی زیر بغل، ناحیه ترقوه یا اطراف آن.
- عود متاستاتیک: گسترش سرطان به اندام‌های دورتر مانند ریه، استخوان، کبد یا مغز؛ که معمولاً با عنوان سرطان سینه مرحله ۴ شناخته می‌شود.
- سرطان ثانویه یا جدید: اگر سرطان در سینه مقابل (که قبلاً درمان نشده) ایجاد شود، یک تومور جدید است، نه عود. این مورد به عنوان سرطان دوم شناخته می‌شود.
عود سرطان سینه چقدر شایع است و میانگین زمان آن چقدر است؟
عود مجدد سرطان سینه به طور کلی نسبتاً نادر است، اما میزان بروز آن به عوامل متعددی از جمله مرحله بیماری در زمان تشخیص، نوع درمان‌های اولیه، پاسخ بدن به درمان و همچنین وضعیت غدد لنفاوی بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر سرطان در مراحل ابتدایی و بدون درگیری غدد لنفاوی تشخیص داده شود و درمان کامل انجام شود، احتمال عود بسیار کمتر خواهد بود. با این حال، اگر غدد لنفاوی نیز درگیر باشند، ریسک بازگشت بیماری افزایش می‌یابد.
از نظر زمانی، اکثر موارد عود موضعی سرطان سینه در پنج سال نخست پس از جراحی لامپکتومی رخ می‌دهد. برای کاهش این خطر، پرتودرمانی پس از عمل معمولاً توصیه می‌شود. با استفاده از ترکیب جراحی و پرتودرمانی، احتمال عود در بازه‌ی ده‌ساله به حدود ۳ تا ۱۵ درصد می‌رسد. در افرادی که تحت ماستکتومی قرار گرفته‌اند، اگر غدد لنفاوی سالم باشند، احتمال عود ظرف پنج سال حدود ۶ درصد است. اما اگر غدد لنفاوی درگیر باشند، این احتمال تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد که با انجام پرتودرمانی پس از جراحی، مجدد به حدود ۶ درصد کاهش پیدا می‌کند.
علل عود سرطان پستان چیست؟
عود سرطان پستان معمولاً زمانی رخ می‌دهد که پس از درمان‌های اولیه، برخی از سلول‌های سرطانی در بدن باقی بمانند و با گذشت زمان دوباره فعال شوند. حتی زمانی که همه نشانه‌های ظاهری بیماری از بین رفته‌اند، ممکن است سلول‌هایی وجود داشته باشند که از دید آزمایش‌ها پنهان مانده‌اند و بعدها باعث شکل‌گیری تومور جدید شوند. این اتفاق لزوماً به معنای ناکارآمدی درمان نیست، بلکه به پیچیدگی رفتار سلول‌های سرطانی بازمی‌گردد.
علل رایج عود دوباره سرطان پستان شامل موارد زیر است:
- باقی ماندن سلول‌های سرطانی پنهان: درمان‌ها ممکن است نتوانند تمام سلول‌های سرطانی را نابود کنند. برخی از سلول‌ها ممکن است در بافت سینه یا نواحی اطراف باقی بمانند و بعدها دوباره فعال شوند.
- کوچک شدن موقت تومور بدون حذف کامل: گاهی اوقات تومور با درمان کوچک می‌شود، اما سلول‌های ضعیف‌شده آن هنوز زنده هستند و با گذشت زمان دوباره تکثیر می‌شوند.
- انتشار سلول‌های سرطانی پیش از جراحی: ممکن است پیش از انجام جراحی، برخی سلول‌های سرطانی از سینه به غدد لنفاوی یا جریان خون وارد شده باشند و در سایر نواحی بدن قرار گرفته باشند.
- مقاومت سلول‌های سرطانی به درمان: برخی سلول‌های سرطانی ممکن است به داروهای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی مقاوم باشند و از بین نروند.
- خصوصیات ژنتیکی سرطان: ویژگی‌های ژنتیکی برخی تومورها باعث می‌شود احتمال عود آن‌ها بیشتر از سایر انواع باشد.
- عدم پیگیری منظم بعد از درمان: نداشتن غربالگری و بررسی‌های منظم پس از پایان درمان نیز می‌تواند باعث شود که بازگشت بیماری دیر تشخیص داده شود.
نشانه‌های عود مجدد سرطان سینه
عود مجدد سرطان سینه می‌تواند با علائم مختلفی ظاهر شود که بستگی به محل بازگشت سرطان دارد. این نشانه‌ها ممکن است در ناحیه اولیه سینه، اطراف آن یا در نقاط دورتر بدن بروز کنند. آگاهی از این علائم به تشخیص زودهنگام کمک می‌کند و احتمال درمان موفق را افزایش می‌دهد.
- توده یا برآمدگی جدید در محل جراحی یا اطراف آن
- تغییر شکل یا ترشح از نوک سینه
- پوست سفت یا کشیده‌شده در نزدیکی جای زخم
- ضخیم شدن بافت سینه یا ناحیه اطراف
- سفتی غیرعادی بافت سینه
- نشانه‌های عود منطقه‌ای (در غدد لنفاوی نزدیک):
- درد مداوم در قفسه سینه
- تورم، درد یا بی‌حسی در بازو یا شانه
- مشکل در بلع
- تورم غدد لنفاوی زیر بغل یا اطراف ترقوه
نشانه‌های متاستاز سرطان سینه در عود مجدد:
- درد استخوان یا مفاصل
- سرفه‌های خشک و مداوم
- خستگی شدید و مزمن
- کاهش وزن، حالت تهوع یا بی‌اشتهایی
- سرگیجه، تشنج یا مشکلات تعادل
- بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها
- سردردهای شدید و مکرر
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مشورت فوری با پزشک اهمیت زیادی دارد.
عوامل خطر و مواردی که موجب عود مجدد سرطان سینه می‌شوند
عوامل خطر متعددی در بروز عود مجدد سرطان سینه نقش دارند و شناخت این موارد می‌تواند به پیشگیری و کنترل بهتر بیماری کمک کند. یکی از مهم‌ترین عوامل سن است؛ زنانی که قبل از ۳۵ سالگی به سرطان سینه مبتلا می‌شوند، احتمال بیشتری برای بازگشت بیماری دارند. علاوه بر این، درجه بندی سرطان سینه در زمان تشخیص اولیه تأثیر بسزایی در خطر عود دارد؛ بیمارانی که در مراحل پیشرفته‌تر مانند مرحله III قرار دارند، نسبت به کسانی که در مراحل اولیه تشخیص داده شده‌اند، ریسک بیشتری برای عود سرطان سینه دارند. همچنین نوع سرطان نیز اهمیت دارد؛ برخی از انواع تهاجمی مانند سرطان التهابی سینه و سرطان سینه سه‌گانه منفی، به دلیل سخت‌تر بودن درمان، احتمال بیشتری برای بازگشت و گسترش بیماری دارند. به طور کلی، ترکیب این عوامل، روند درمان و مراقبت‌های بعد از آن را تعیین می‌کند تا بتوان خطر عود را به حداقل رساند.
پیشگیری از عود مجدد سرطان سینه
پیشگیری از عود مجدد سرطان سینه تا حدی امکان‌پذیر است، اما نمی‌توان به طور کامل تضمین کرد که بازگشت بیماری رخ ندهد. برخی درمان‌ها مانند هورمون‌درمانی برای بیمارانی که درگیر سرطان گیرنده استروژن مثبت هستند و همچنین شیمی‌درمانی پس از جراحی (درمان کمکی)، می‌توانند ریسک بازگشت سرطان را کاهش دهند. با این حال، هنوز عوامل دقیق عود سرطان در همه افراد کاملاً شناخته نشده است و گاهی بازگشت بیماری خارج از کنترل است. مهم‌ترین اقدام برای مواجهه با این موضوع، انجام منظم خودآزمایی سینه و پیگیری غربالگری‌های دوره‌ای است تا در صورت بازگشت، سرطان در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود، زمانی که کنترل آن آسان‌تر است.
سرطان سینه عود کننده: شناخت و مدیریت بازگشت بیماری
عود سرطان سینه چالشی مهم در مسیر درمان است که نیازمند شناخت دقیق و مدیریت هوشمندانه است. درک انواع و علائم بازگشت سرطان، همراه با پیگیری‌های پزشکی منظم، می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثرتر کمک کند. هر فردی که با این موضوع روبرو می‌شود باید بداند که با پیشرفت‌های درمانی امروز، امکان کنترل و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد. آگاهی و همکاری مستمر با تیم درمانی، نقش کلیدی در موفقیت روند مدیریت عود سرطان سینه دارد.
منبع : https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8328-breast-cancer-recurrence
